Ky raport përmbledh rezultatet e monitorimit dhe vlerësimit të situatës së menaxhimit të mbetjeve dhe cilësisë së ujërave në segmentin e lumit Shkumbin brenda Bashkisë Elbasan, gjatë periudhës korrik–nëntor 2019. Raporti është përgatitur nga AlbNatyra në kuadër të programit ReLOaD të financuar nga BE dhe zbatuar nga UNDP.
Dokumenti trajton:
1. Gjendjen aktuale të ndotjes
Raporti evidenton se segmenti i lumit Shkumbin në zonën e studiuar është i ngarkuar nga:
mbetjet urbane të hedhura në mënyrë informale,
ujërat e zeza të patrajtuara që derdhen direkt në lumë,
inertet nga ndërtimet,
ndikimet historike të ndotjes industriale nga ish-Metalurgjiku,
pesticide dhe derdhje nga aktivitetet bujqësore.
Gjendja në fshatra ndryshon ndjeshëm nga një njësi administrative në tjetrën, duke treguar shembuj si raste pozitive të vetë-organizimit të mbledhjes së mbetjeve, dhe raste problematike me grumbullime të shumta të mbetjeve.
2. Monitorimi në terren
Janë identifikuar dhe regjistruar me GPS të gjitha pikat e grumbullimit informal të mbetjeve në 14 fshatra të Njësisë Shushicë dhe Labinot Fushë. Për secilën pikë është bërë dokumentim fotografik dhe vlerësim i përmbajtjes së mbetjeve.
Vërejtjet kryesore:
Mbetjet plastike përbëjnë shumicën e ndotjes.
Inertet janë të pranishme pothuajse në çdo depozitim.
Disa fshatra kanë sisteme funksionale të mbledhjes së mbetjeve nga vetë komuniteti.
Disa përroska janë të ndotur në gjithë gjatësinë e tyre.
3. Analiza e cilësisë së ujit
Janë marrë kampione uji në tre pika të lumit (Ura e Polisit, Ura e Shkumbinit dhe Papër).
Rezultatet tregojnë se ndotja rritet ndjeshëm pasi lumi kalon në territorin urban të Elbasanit.
Parametrat e matur përfshijnë:
amoniak,
nitrate,
nitrite,
fosfate,
fosfor total.
Vlerat tregojnë ndikim të dukshëm nga ujërat urbanë të patrajtuar dhe nga aktivitetet njerëzore përgjatë lumit.
4. Flora dhe fauna
Raporti përshkruan:
bimësinë karakteristike të shtratit dhe brigjeve të lumit,
gjendjen e peshqve dhe specieve të tjera ujore,
praninë e disa llojeve të rralla dhe të rrezikuara,
ndikimin negativ të ndotjes dhe ndërhyrjeve si HEC-et.
5. Menaxhimi mjedisor dhe kuadri ligjor
Jepen:
shpjegime të parimeve të menaxhimit të mbetjeve (hierarkia e mbetjeve, parimi “ndotësi paguan”, afërsia, etj.),
analizë e problematikave të menaxhimit në Bashkinë Elbasan,
rekomandime për ndërhyrje të qëndrueshme.
6. Hartat dhe shtojcat
Raporti përfshin:
hartën me të gjitha pikat e ndotjes,
koordinata GPS,
të dhëna nga takimet me stafin e Bashkisë,
përshkrime të zonave me vlera natyrore dhe kulturore.
